حرم امام علی (ع)، محل دفن امیرالمؤمنین (ع) در نجف اشرف (عراق) است. به دلیل مخفی بودن قبر ایشان، امام صادق (ع) در سال ۱۳۵ق برای نخستین بار محل دفن حضرت را نمایان کرد. پس از آشکار شدن قبر، بناهای مختلفی بر روی این قبر در زمانهای مختلف ساخته شد. عضدالدوله دیلمی و شاه صفی از جمله افرادی بودند که بناهای باشکوهی برای آرامگاه علی (ع) بنا کردند.
تا سال ۱۴۰۴ق افراد سرشناس بسیاری در حرم امیرالمومنین (ع) دفن شدهاند. در سال ۱۴۰۴ق حکومت بعث دفن افراد را در حرم ممنوع اعلام کرد. در کتابهای مختلفی به اسامی مدفونان در حرم امام علی (ع) اشاره شده است.
حرم امام علی (ع) در عصر کنونی بنای بزرگ و باشکوهی است که شامل چهار در، ۵ ایوان، یک صحن بزرگ و یک روضه و ضریح است. بنای حرم بعد از سقوط صدام در عراق و حضور ایرانیان در حال پیشرفت و بزرگ شدن است. در سالهای اخیر، صحنی بزرگ به نام صحن حضرت فاطمه (س) در قسمت غربی حرم، در دست ساخت است که فضای کلی حرم را تا ۱۴۰ هزار متر مربع گسترش میدهد. بسیاری از فقها و علمای شیعی در این بنا دفن شدهاند.
مخفی بودن قبر
امام علی (ع) در سال ۴۰ هجری به شهادت رسید و بنا به وصیتش مخفیانه دفن شد. امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و محمد بن حنفیه فرزندان آن حضرت و عبدالله بن جعفر (همسر حضرت زینب (س)) او را در غریین (نجف کنونی) به صورت پنهانی دفن کردند. دلیل دفن مخفیانه امام علی (ع) جلوگیری از اهانت بنیامیه، خوارج و دشمنان آنحضرت به قبر و بدن وی گزارش شده است، چراکه ممکن بود باعث ایجاد درگیری میان آنان و بنی هاشم، کشتار و فتنه در میان مسلمانان شود.
فضیلت زیارت امام علی
صفوان جمال نقل کردهاست که با امام صادق (ع) به کوفه رسیدیم؛ امام فرمود: اینجا حرم جدم امیرالمؤمنین (ع) است. سپس به سوی آن حرکت کرد و به من فرمود: قدمهایت را کوتاه بردار و سرت را پایین بیانداز؛ زیرا برای هر قدمی، برای تو صد هزار حسنه نوشته میشود و صد هزار کار بد از تو پاک میگردد و صد هزار درجه بالا برده میشود و صد هزار خواستهات برآورده میشود و پاداش صدیق و شهید برای تو ثبت میگردد.علاوه بر این روایت، روایات متعدد دیگری نیز نقل شده است که چند نمونه از آنها به شرح ذیل است:
پیامبر (ص): کسی که من یا علی (ع) را زنده یا مرده، زیارت کند، خداوند نیز او را روز قیامت ملاقات میکند و گناهانش را میآمرزد.
پیامبر (ص): کسی که من و علی (ع) و فرزندانش را در حیات یا بعد از از دنیا رفتن زیارت کند، ضمانت میکنم که روز قیامت او را سختیها و مشکلات رها کنم و او را همراه خود و در مقام خود قرار خواهم داد.
امام صادق (ع): هنگام دعای زائر امیرالمؤمنین (ع)، درهای آسمان باز میشود.