مسجد حَنّانه، مسجدی در شهر نجف که طبق نقل‌های تاریخی، زمین آن، دو بار در عزای ائمه(ع) ناله کرده است؛ یک بار در زمان تشییع امیرالمؤمنین(ع) و یک بار نیز بعد از واقعه کربلا. علت نام‌گذاری مسجد نیز همین است. این مسجد در محله حنانه، به فاصله ۲.۵ کیلومتری از حرم امیرالمؤمنین(ع)، سمت شمال نجف، و در نزدیکی مرقد کمیل بن زیاد نخعی واقع است. در سده‌های اخیر با گسترش شهر نجف، این مسجد جزو شهر نجف قرار گرفته است.

دو واقعه در محل این مسجد

در این محل ستون (یا دیواری) قرار داشته است که هنگام تشییع شبانه امیرالمؤمنین (ع) از کوفه به نجف وقتی بدن مطهر آن حضرت (ع) را از کنار این مکان عبور می‌دادند، این ستون از حزن و تأسف خم شد.

ظاهراً مسجد حنّانه، در جایگاه همان ستون بنا شده است. در روایتی آمده است که از امام صادق(ع) پرسیده شد این ستون که در راه نجف قرار دارد چیست؟ امام(ع) فرمود: «هنگامی که جنازه امیرالمؤمنین (ع) را از این‌جا عبور می‌دادند این ستون از اندوه بر درگذشت حضرتش خم شد، چنان‌که تخت ابرهه هنگام ورود عبدالمطلب بر او خم شد.»

دوم اینکه به هنگام حمل سرهای مبارک شهیدان کربلا به کوفه، سر مقدس اباعبدالله (ع) را بر زمین این مسجد گذاشتند. گفته‌اند در این هنگام صدایی شبیه به ناله بچه شتری (حنانه) که مادرش را گم کرده باشد بلند شد. نقل شده است که امام صادق(ع) هنگام سفر به کوفه و نج، در سه مکان ایستادند و نماز گزاردند که یکی از آن‌ها در این محل بود. هنگامی که علّت را پرسیدند، فرمودند: «سر جدم حسین(ع) را در اینجا نهادند»

اعمال مستحب در این مسجد

اعمال وارده این مسجد زیارت امام حسین(ع) و نماز زیارت سیدالشهداء است، در روایات است که وقتی امام صادق(ع) وارد شهر نجف و کوفه شدند در سه جا از اسب پیاده شده، سلام داده و به نماز پرداختند، اولی مزار امام علی(ع)، دومی مسجد حنانه و موضع رأس الحسین(ع)، و سوم مقام امام زمان(عج) در وادی السلام.

موضع رأس الحسین (علیه‌السلام)