اماکن چهارگانه تخییر

سوال: مسافر در حرم کدام امامان و در کجاها می تواند نمازش را کامل بخواند؟

پاسخ: بنابر نظر مراجع به شرح ذیل در چهار مکان مسافر اختیار دارد نماز خود را شکسته و یا کامل بخواند. اما روزه برای مسافر جایز نیست.[ توضیح المسائل مراجع، م ۱۳۵۶.]
امام: مسجدالحرام، مسجدالنبی،‌ مسجد کوفه و حرم امام حسین(علیه السلام) ‌و رواق مسجد متصل به حرم.

آیت‌الله خامنه‌ای: در تمام دو شهر مکه معظمه و مدینه منوره فعلی و همچنین در مسجد کوفه حکم تخییر بین قصر و اتمام برای مسافر جاری است ولی در کربلا، ‌احوط اقتصار بر خصوص محوطه حائر است (اطراف ضریح امام حسین(علیه السلام)).

آیت‌الله سیستانی: مسجدالحرام و مکه، مسجدالنبی و مدینه،‌ مسجد کوفه و شهر کوفه، ۵/۱۱ متر اطراف ضرح امام حسین(علیه السلام).

آیات عظام فاضل و مکارم: مسجدالحرام و مکه، مسجدالنبی و مدینه، ‌مسجد کوفه و حرم امام حسین(علیه السلام) و رواق‌ها و صحن متصل.

آیات عظام صافی و نوری: مسجدالحرام و مکه، مسجدالنبی و مدینه، ‌مسجد کوفه و حرم امام حسین(علیه السلام) و دورتر از اطراف ضریح بنا بر احتیاط واجب شکسته.

آیت‌الله بهجت: بنابراحتیاط واجب مسجد الحرام قدیم و مسجد النبی قدیم و مسجد کوفه قدیم و اطراف ضریح امام حسین(علیه السلام).

نماز مسافر

 واجب است مسافری که کثیرالسفر نیست و قصد اقامت ده روز و بیشتر در مقصد ندارد، نمازهای چهار رکعتی خود را شکسته (در دو رکعت) بخواند.

 در سفر، نافله‌های ظهر و عصر و عشا ساقط است. البته خواندن نافله عشا به قصد قربت اشکال ندارد.

 به زبان آوردن نیت نماز لازم نیست. بنابراین وقتی که مسافر برای خواندن نماز ظهر یا عصر یا عشا به نماز می‌ایستد و تکبیر می‌گوید و به قصد قربت، نماز را دو رکعتی می‌خواند، صحیح است؛‌ ولی اگر بخواهد نیت را به زبان آورد، ‌می‌تواند بگوید: «نماز ظهر به جا می‌آ‌ورم،‌ قربة الی الله» یا «دو رکعت نماز ظهر به جا می‌آورم، قربة الی الله» یا «نماز ظهر شکسته به جا می‌آورم، قربة الی الله».

اقتدا به امام در رکعت سوم یا چهارم

اگر زائر در رکعت سوم اقتدا می‌نماید، چنانچه فرصت خواندن حمد و سوره یا حمد تنها را داشته باشد، می‌تواند قبل از رکوع امام اقتدا نماید، ولی اگر چنین فرصتی را ندارد، بنابر احتیاط واجب صبر کند تا امام جماعت به رکوع رود، آنگاه تکبیر بگوید و به رکوع امام جماعت برسد و صحیح است.

قطع اتصال صفوف جماعت

اگر عده‌ای از مسافران که در صف نماز جماعت ایستاده‌اند، در پایان رکعت دوم سلام دهند و اتصال صفوف جماعت قطع شود، به این معنی که فردی که نمازش کامل است، از هیچ سمت، نه از صف جلو و نه از سمت راست یا چپ، به نفر دیگری که نماز کامل می‌خواند، اتصال نداشته باشد، نمازش فرادا می‌شود و بعد از آن را باید خودش به نیت فرادا ادامه دهد؛  از این رو توصیه می‌‌شود زائرانی که نمازشان را شکسته می‌خوانند، در صف اول نایستند.

نماز قضا به جماعت

نماز قضا را می‌توان به جماعت خواند. لزومی ندارد نماز امام و مأموم یکسان باشد و نماز قضای دیگر را نیز می‌توان اقتدا کرد

نماز خواندن با غسل زیارت

با غسل زیارت نمی‌توان نماز خواند و باید وضو هم گرفت.

نماز قضا در سفر

اگر مسافر بخواهد نمازهایی را که در غیر سفر از وی قضا شده به جا آورد باید نمازهای ظهر و عصر و عشار را چهار رکعتی قضا نماید و اگر در سفر این نمازها از او فوت شود، باید قضای آن را دو رکعتی به جا آورد، هرچند در وطن آنها را قضا نماید.

مسافر گرچه در مقصد، ده روز نماند، اما می‌تواند قضای نمازهای چهار رکعتی را به‌جا آورد.

نماز در وسایل نقلیه متحرک

نماز در وسایل نقلیه متحرک از جمله قطار و هواپیما، در حال ضرورت و کمی وقت با حفظ شرایط نماز تا حد امکان، از جمله رعایت جهت قبله، اشکال ندارد.

زائر برای احتیاط در اعاده نماز، به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه نماید.