پیش از سفر

1. طلب خير از خداوند.

2. اطلاع به دوستان و بستگان و طلب حلاليّت از آنان.

3. وصيت كردن، به خصوص نسبت به امور واجب.

4. انتخاب همسفران مناسب و هم شأن از نظر اخلاقي و اقتصادي.(1)

5. انتخاب زمان مناسب براي سفر؛ روز شنبه و پس از آن، روزهاي سه شنبه و پنجشنبه مستحب است. و روز جمعه، قبل از نماز جمعه مكروه است. اگر در ساير ايّام هفته لازم شد به سفر برود، صدقه بدهد. (2)

6. غسل كردن. (3)

7. خواندن دعاي سفر؛ آيات و سور ه هاي قرآني و دعاهاي ديگري كه وارد شده است؛ از جمله آنها سوره قدر، آية الكرسي و سور ه هاي حمد، ناس و فلق.

8. صدقه دادن، که بهتر است هنگام سوار شدن به وسيله نقليه انجام گيرد.

--------

[1]. رسول الله (ص) فرمود : « الرَّفِيق ثُمَّ الطَّرِيق نخست همسفر انتخاب كن، بعد قدم در راه گذار » ميزان الحكمة، ج 5، ص 2484 .

[2]. امام صادق (ع) «اِفتَتِحْ سَفَرَكَ بالصَّدقَةِ و اخرُجْ إذا بَدا لكَ؛ فإنَّكَ تَشتَرِي سلامَةَ سَفَرِكَ ، مسافرت خود را با صدقه دادن آغاز كن و هرگاه خواستى بيرون برو ؛ زيرا [با صدقه دادن ]سلامت سفرت را مى خرى .» ميزان الحكمة، ج 5، ص 2484.

[3]. العروة الوثقي، ج 2، كتاب الحج، في آداب السفر، ص 411.

در هنگام سفر

1. مستحب است زاد و توشه لازم و كافي همراه داشته باشد

2. با همسفران خود، با اخلاق نيكو رفتار كند.

3. به افراد ضعيف و مريض در طول سفر كمك كند.

4. به فقرا و مساكين محل، صدقه بدهد.(1)

------------

[1]. همان، ص 411

آداب سفر

قالَ الإمامُ الصَّادِق علیه السلام:

ألمُرُوَّةُ فِي السَّفَرِكَثرَةُ الزَّادِ وَطيبُهُ وَبَذلُهُ لِمَن كانَ مَعَكَ، وَكِتمانُكَ عَلَي القَومِ أمرَهُم بَعدَ مُفارِقَتِكَ إيَّاهُم، وَ كَثرَةُ المِزاحِ في غَيرِ ما يُسخِطُ اللهَ عَزَّوَجَل.

مردانگي در سفر عبارت است از: بخشيدن از توشه خود به همراهان، و راز داري بعد از جدا شدن از آنان، شوخي كردن به گونه اي که خشم خدا را همراه نداشته باشد.

ميزان الحكمة، ج 5، ص 2490.

---

امام صادق علیه السلام :

لقمان به فرزندش فرمود:« هرگاه با عدّه اي همسفر شدي :در كارهاي مربوط به خودت و آنها، با ايشان بسيار مشورت كن؛ و به آنان بسيار تبسّم نما؛ در زاد و توشه ات نسبت به آنان بخشنده باش؛ اگر تو را دعوت كردند قبول كن؛ و اگر از تو كمك خواستند كمكشان كن؛ و در سه چيز از آنان برتر باش: خاموشي، كثرت نماز وبخشندگي در مركب يا دارايي ويا توشه اي كه همراه داري؛ اگر در امر حقّي از تو شهادت خواستند، شهادت بده؛ و اگر از تو مشورت و نظر خواستند، با تمام توان، انديشه ات را براي آنان به كارگير. اگر همسفرانت راه افتادند، تو نيز با آنان راه بيفت؛ و اگر ديدي كارمي كنند، تو نيز با آنان مشغول كار شو؛ اگر صدقه يا قرضي دادند، تو نيز با آنان همراهي كن؛ و از كسي كه سنّش از تو بيشتر است، حرف شنوي داشته باش... هرگاه اتراق كردي، پيش از آنكه بنشيني دو ركعت نماز بگزار... و هرگاه كوچ كردي نيز دو ركعت نمازبخوان؛ و آن گاه با سرزميني كه در آن فرود آمده اي خداحافظي كن؛ ». و بر آن و مردمش درود فرست؛ زيرا هرسرزميني را ساكناني از فرشتگان است.

ميزان الحكمة، ج 5، ص 2487

دعای سفر

وقتی مسافر آماده سفر شد، غسل كند پس از آن دو ركعت نماز بگزارد و از خدا خير خود را طلب نمايد و آية الكرسی بخواند و حمد و ثنای الهی بجا آورد و صلوات بر حضرت رسول و آل او بفرستد. سپس اين دعا را بخواند:

اَللَّهُمَّ اِنِّی اَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ نَفْسی وَاَهْلی وَمالی وَوَلَدی وَمَنْ کانَ مِنّی بِسَبیلٍ، الشّاهِدَ مِنْهُمْ وَالغائِبَ، اَللَّهُمَّ احْفَظْنا وَاحْفَظْ عَلَیْنا، اَللَّهُمَّ اجْمَعْنا فی رَحْمَتِکَ وَلا تَسْلُبْنا فَضْلَکَ اِنّا اِلَیْکَ راغِبونَ، اَللَّهُمَّ اِنّا نَعُوذُبِکَ مِنْ وَعْثاءِ السَّفَرِ وَکَآبَهِ المُنْقَلبِ وَسُوءِ الْمَنْظَرِ فی الْاَهْلِ وَالْمالِ وَالْوَلَدِ فی الدُّنیا وَالاخِرَهِ، اَللَّهُمَّ اِنِّی اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ، هذَا التَّوَجُّهَ طَلَباً لِمَرْضاتِکَ وَتَقَرُّبَاً اِلَیْکَ فَبَلِّغْنی ما اُؤَمِّلُهُ وَاَرْجُوهُ فیکَ وَفی اَوْلیائکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ». مسافر پس از اين دعا تسبيحات حضرت فاطمه (س) بگويد و سوره حمد را از پيش رو و از جانب راست و از جانب چپ بخواند و همچنين آية الكرسی را از سه جانب بخواند. و بگويد:

اَللَّهُمَّ اِلَیْکَ وَجَّهْتُ وَجْهی، وَعَلَیْکَ خَلَّفْتُ اَهْلی وَمالی وَما خَوَّلْتَنی، قَدْ وَثِقْتُ بِکَ فَلا تُخَیِّبَنِی، یا مَن لا یُخَیِّبُ مَنْ اَرادَهُ وَلا یُضَیّعُ مَنْ حَفِظَهُ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاحْفَظْنی فیما غِبْتُ عَنْهُ، وَلا تَکِلْنی اِلی نَفْسی یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

سپس مسافر سوره توحيد را يازده مرتبه و سوره اِنّا اَنْزَلْناهُ و آية الكرسی و سوره ناس و سوره فلق را بخواند. و صدقه بدهد و سفر را آغاز کند.