تشرّف به ديدار امامان معصوم چه در حال حيات آنان و چه پس از شهادت و هنگام زيارت قبور ائمه آدابی دارد که آن را از ديدارهای معمولی جدا می کند .
رعايت طهارت ، ادب ، متانت ، توجّه ، حضور قلب از جمله اين آداب است.
شهيد ثاني، (1) آدابی را براي زيارت بيان می کند كه خلاصه آنها چنين است:
غسل کردن و با طهارت وارد حرم شدن.
اذن دخول طلبيدن و با خشوع وارد شدن.
رو به ضريح و پشت به قبله ايستادن و خواندن زيارتهای وارده. (2)
خواندن دو رکعت نماز پس از زيارت.
دعا کردن و طلب حاجت پس از نماز.
خواندن قرآن و هديه کردن ثواب آن به امام.
حضور قلب داشتن و استغفار كردن از گناه.
احسان و احترام به خادمان حرم.
خواندن دعای وداع در آخرين زيارت.
بهتر شدن نسبت به قبل از زيارت.
زود خارج شدن از حرم پس از زيارت.
پشت نکردن به ضريح هنگام خروج.
پس از بازگشت به خانه، دوباره به حرم و زيارت رفتن.
صدقه دادن به نيازمندان و نيز احسان به تنگدستان از سادات آن شهر.
در بعضي از منابع، آداب ديگري نيز براي زيات بيان شده است از جمله:(3)
پوشيدن لباس پاك و تميز که بهتر است سفيد باشد.
عطر زدن و خوشبو بودن.
با آرامش و وقار حركت كردن و گامها را كوتاه برداشتن.
مشغول بودن به ذكر، در حال رفتن به زيارت ، به خصوص ذكر «الحمدلله » و « الله اكبر »
وارد شدن به حرم با پاي راست.
تكبير گفتن پيش از زيارت، هنگام ديدن قبر مطهّر.
پرهيز از امور دنيايی و سخنان لغو بيهوده.
زيارت قبر سيّدالشهدا علیه السلام نيز آدابي دارد، از جمله :
عطر نزدن و سرمه نكشيدن؛ «لاتَدَّهِنْ وَلاتَكتَحِل حتّي تَأتِيَ الفُرات» (4)
حركت به سوي حرم با آرامش و متانت؛ « وَيَلْزَمُكَ التَّوقيرُ ل لاِخْذ ما لَيْسَ لَكَ»(5)
ديده از محرمات پوشاندن؛ «وَيَلْزَمُكَ اَنْ تَغُضَّ بَصَرَكَ»(6)
پرهيز از خصومت و نزاع و سوگند زياد (7)
كم سخن گفتن جز به خير .
پرهيز از شوخي و مزاح؛ « وَاَقِلّ مِنَ الكَلامِ وَالمِزاح»(8)
مصاحبت نيكو با همسفران؛ « يَلْزَمُكَ حُسْنَ الصَّحابَةِ لِمَنْ يَصحَبُكَ»(9)
زياد ذكر خداي گفتن؛ « وَأَكْثِر مِنَ اللهِ تَعالي»(10)
پا برهنه همچون بندگان حركت نمودن؛ « وَامْشِ حافياً وَامْشِ مَشْيَ العَبد الذَّليل»(11)
---------
[1].« کتاب دروس» .ج 2 ، ص 19.
[2]. مانند زیارت جامعه کبیره و زیارت امین الله که از معصومین علیهم السلام رسیده است و زیارت مخصوص هر امام.
[3]. العروة الوثقي، ج 2، كتاب الحج، في آداب السفر، ص 411 ؛ و سراج الشيعه في آداب الشريعه، ص 241 و ص 255 ؛ مفاتيح الجنان، آداب زيارت.
[4]. كامل الزيارات ، باب 79.
[5]. همان ، باب 48.
[6].همان ، باب 48
[7]. همان ، باب 48
[8]. همان ، باب 79
[9]. همان ، باب 48
[10].همان ، باب 79
[11]. همان ، باب 49
انسان بايد ادب را رعايت کند وجلوتر از قبر پيغمبر (ص) و امام (ع) نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بي احترامي به صاحب قبر باشد، حرام است. (1)
براي رفتن به حرم امامان:، و حتي امامزادگان مستحب است انسان وضو بگيرد.(2)
-------
[1] توضيح المسائل، م 844.
[2] توضيح المسائل، م 322.
حفظ حرمت
نجسکردن حرم ائمه اطهار (ع) حرام است و اگر یکی از اینها نجس شود و نجسماندن آن بیاحترامی باشد، تطهیر آن واجب است، بلکه احتیاط واجب آن است که اگر بیاحترامی هم نباشد آن را تطهیر نمایند.
خارجکردن مُهر و قرآن
خارجکردن مُهر، قرآن و کتابهای دعای حرم و مساجد جایز نیست؛ چنانچه کسی عمداً یا سهواً از آن اماکن بیرون برده باشد، باید به همان حرم یا مسجد برگرداند.
تصرف در اموال حرم بدون کسب اجازه از متولی شرعی و مسئولان مربوطه جایز نیست.
سجده در آستانه حرم ائمه
سجده برای غیر خداوند، حرام است. بعضی از زائران که در آستانه در حرم امامان (ع) پیشانی بر زمین میگذارند، اگر به قصد سجده شکر خدای متعال باشد، اشکال ندارد وگرنه حرام است.
بهتر است در شرایط فعلی که موجب اتهام است، از هرگونه سجده بر درگاه اجتناب شود.